Voorkom passief taalgebruik in je offertes: schrijf actief!
Het is een bekend schrijfadvies: schrijf actief, vermijd passief taalgebruik. Maar wat is passief taalgebruik precies? Hoe herken je het? En hoe zorg je voor een actieve stijl in je offerte of aanbestedingstekst?
Wat is passief taalgebruik?
Passief taalgebruik wordt ook wel de lijdende vorm genoemd. Je herkent de lijdende vorm aan zinnen waarin iets belangrijks ontbreekt: de persoon die de handeling uitvoert. De eerste zin van deze alinea is een goed voorbeeld. De actieve variant zou zijn:
‘Veel mensen noemen passief taalgebruik ook wel de lijdende vorm.‘
Je herkent passieven aan het werkwoord ‘worden’ of ‘zijn’ in combinatie met een voltooid deelwoord:
‘De tekst wordt geschreven.‘
‘De offerte is vanochtend ingediend.‘
Hoe maak je passieve zinnen actief in je offerte?
Passieven maken je tekst onnodig vaag doordat niet duidelijk is wie of wat de handeling uitvoert. Je maakt ze eenvoudig actief door de handelende persoon of personen als onderwerp toe te voegen:
| Passief | Actief |
| De tekst wordt geschreven. | Janneke schrijft de tekst. |
| De offerte is vanochtend ingediend. | De bidmanager heeft de offerte vanochtend ingediend. |
Soms is de lijdende vorm wel handig
Tijd voor nuance. De lijdende vorm heeft soms een subtiel effect dat van pas kan komen. Een bekend voorbeeld vind je in instructieteksten. Louise Cornelis (die onderzoek deed naar passieven) laat bijvoorbeeld zien dat je met de passief een handig verschil maakt tussen de handelingen die een gebruiker uitvoert en wat een computer vervolgens automatisch doet:
‘Als u op F7 drukt, wordt het document afgedrukt.’
Een passief is ook handig als je om de hete brij wilt heen draaien. Sterker nog: dat is de reden waarop je deze vorm zo vaak tegenkomt.
Neem bijvoorbeeld deze zin: ‘De directie bezuinigt volgend jaar 1 miljoen op personeelskosten.’ Wil je de directie uit de wind houden? Dan schrijf je:
‘Er wordt de komende jaren 1 miljoen bezuinigd op personeelskosten.‘
De lijdende vorm helpt je om aandacht te sturen in een offerte
En soms is een passief gewoon een manier om de aandacht van je lezers te vestigen op de belangrijkste informatie:
‘We gaan in deze workshops dieper in op het nieuwe duurzaamheidsbeleid. Deze workshops worden verzorgd door onze vaste consultant, inmiddels een vertrouwd gezicht voor uw medewerkers.‘
De lijdende vorm in de tweede zin is hier een trucje om aan te sluiten op de vorige zin (‘Deze workshops’) en nadruk te leggen op de vaste consultant. Deze voorbeelden laten zien dat je niet blindelings alle vormen van ‘wordt’ en ‘worden’ in je tekst hoeft te schrappen. Misschien gaat er een subtiel effect verloren.
Nog een nuance: ‘worden’ is niet altijd passief
Roept iemand verontwaardigd dat er ‘wordt’ of ‘worden’ in je tekst staat? Dat hoeft niet altijd te betekenen dat het om een passief gaat. De werkwoorden ‘zijn’ en ‘worden’ zonder voltooid deelwoord zijn geen passieven:
‘De tekst wordt mooi.‘
‘De offerte is klaar om in te dienen.‘
In het kort
- De lijdende vorm (passief) maakt je teksten vaag omdat het onderwerp ontbreekt.
- Je maakt je tekst weer actief door de handelende persoon of personen als onderwerp toe te voegen.
- Let op: soms heeft een lijdende vorm wel degelijk een gewenst effect. Bekijk elk geval dus apart.
De foto bij deze blog is van Peter Conlan voor Unsplash
